SUNUŞ
Mühendislik, mimarlık, doktorluk, avukatlık, öğretmenlik gibi meslekler bir zamanlar iş garantisi, dolgun ücret, işte özerklik, toplumsal saygınlık gibi özellikler çağrıştırırken, bugün durum acaba böyle mi? Bu alanlardaki fakültelerden son yıllarda mezun olanların 30 yıl öncesi mezunlarla aynı koşullarda oldukları söylenebilir mi?
Türkiye’ye bir dizi konferans vermek amacıyla Yordam Kitap tarafından çağırılan Marksist Siyaset Bilimci Bertell Ollman 12 Mayıs 2013 tarihinde yaklaşık 3 saati bulan “Marksizm: Dün, Bugün, Gelecek” başlığı üzerine bütünlüklü bir sunum yaptı. Bu yazıda panelde aldığım notları ve Bertell Ollman’ı dinlemeye gelen birçok arkadaş ile sonrasında yaptığımız tartışmaları elimden geldiğince anlatmaya çalışacağım. Bertell Ollman’ın yaptığı konuşmada benim aldığım notlara ilişkin görüş yazılırsa bu yazının kendisi bir adım daha ileriye götürecektir.
Günümüzde emeğin nitelikleri ve nitelikli emek hakkında pek çok tartışma yürütülmektedir. Bu konu ile ilgili tartışmalara girişmeden önce kısaca nitelikli emekten ne anladığımızı tanımlamaya çalışacağız.
Emek – Emek Gücü
Kapitalizm egemen üretim ilişkisi olana dek, geniş kitleler emek harcadıkları uğraşlardan elde ettikleri ürünler üzerinden geçimlerini sağlamışlar. Üzerinde çalışabileceği bir miktar toprak olanlar topraktan elde ettiklerini kullanarak veya satarak, bir zanaatı olanlar ürettikleri malları satarak hayatlarını sürdürmüşler.
Giriş
Günümüzde yaşanan iktisadi, siyasal, toplumsal ve mekânsal süreçleri anlamak için kapitalizmin gelişim seyrine bakmak anlamlı olacaktır. Yapılacak değerlendirmenin geçerli olması için kullandığınız kavramlar dizisini iyi seçmeniz gerekmektedir. Seçtiğimiz kavramlar dizisi dünyayı nasıl kavradığımızı açıklamakta bize son derece kolaylık sağlayacaktır.
Kapitalist sistemin uzmanlıkların çok hızlı bir şekilde değiştiği, uzmanlık olmaktan çıktığı, teknolojinin hızlı bir şekilde değiştiği ve yaşamdaki yansımalarının oldukça yoğun hissedildiği bir dönemindeyiz. Bütün bu değişmelere, teknolojik gelişmelere rağmen kapitalist sistem bütün güdülerini olduğu gibi koruyor: daha fazla kâr, ne pahasına olursa olsun sermayenin daha fazla değerlenmesi. Bu yazıda da, sermaye için oldukça önemli bir yer teşkil eden, kârlılığını arttıran ve sistemin mülkiyetçi yapısını perçinleyen fikri mülkiyet konusunu irdelemeye çalışacağız.